जलयुक्त शिवारमुळे जुन्नरच्या पूर्व भागाची पाणीटंचाई दूर
आळेफाटा: पुणे जिल्ह्यातील जुन्नर तालुक्याच्या पूर्व भागातील गावांमध्ये ‘जलयुक्त शिवार’ योजनेमुळे मोठे परिवर्तन घडले आहे. या योजनेअंतर्गत झालेल्या कामांमुळे परिसरातील पाणीसाठ्यात लक्षणीय वाढ झाली असून, या भागात जाणवणारी तीव्र पाणीटंचाई आता दूर झाली आहे. या सकारात्मक बदलामुळे शेतकरी आणि ग्रामस्थांकडून समाधानाची भावना व्यक्त होत आहे.
जुन्नर तालुक्यात कुकडी प्रकल्पाची येडगाव, माणिकडोह, चिल्हेवाडी, पिंपळगाव जोगे, वडज अशी पाच मोठी धरणे आहेत. तरीही, तालुक्यातील पूर्व भागातील राजुरी, आणे, नळवणे, पेमदरा, रानमळा, उंचखडक, गुळूजवाडी, बांगरवाडी, शिंदेवाडी यांसारखी गावे पठारभागावर असल्याने, धरणाचे पाणी येथे पोहोचण्यात अडचणी येत होत्या. त्यामुळे या गावांना सातत्याने दुष्काळसदृश परिस्थितीचा सामना करावा लागत होता आणि पावसाचे प्रमाणही येथे अतिशय कमी होते.
पूर्वी या भागात पडणारा पाऊस थेट वाहून जायचा आणि ऑक्टोबर-नोव्हेंबर महिन्यातच विहिरींची पाण्याची पातळी खूप खालावलेली असायची. त्यामुळे येथील ग्रामस्थांना वर्षातील तब्बल पाच ते सहा महिने पिण्याच्या पाण्यासाठी तसेच शेतीसाठी तीव्र पाणीटंचाईला सामोरे जावे लागत होते. ही गंभीर समस्या लक्षात घेऊन जलयुक्त शिवार योजना प्रभावीपणे राबवण्यात आली.
हे देखील वाचा: जुन्नरमध्ये बिबट्याचा घोडीवर हल्ला, परिसरात भीतीचे वातावरण
या योजनेंतर्गत परिसरात सिमेंट बंधारे, पाझर तलाव, नाला खोलीकरण, आणि धरणातील गाळ काढणे आदी कामे मोठ्या प्रमाणावर झाली. गावागावातील ओढ्यांवर कोल्हापूर पद्धतीचे बंधारे (के. टी. बंधारे) बांधल्यामुळे पावसाचे वाहून जाणारे पाणी आता या साठ्यांमध्ये अडवले जात आहे. परिणामी, चार वर्षांपूर्वी डिसेंबर महिन्यातच जाणवणारी भीषण पाणीटंचाई आता इतिहासजमा झाली आहे.
पाण्याच्या उपलब्धतेमुळे या भागातील शेतीत क्रांती झाली आहे. सहा ते सात वर्षांपूर्वी जेथे केवळ बाजरी व ज्वारी ही पिके घेतली जात होती, तेथे आता शेतकरी बारमाही चालणारी ऊस, केळी, द्राक्ष आणि डाळिंब यांसारखी नगदी पिके मोठ्या प्रमाणात घेऊ लागले आहेत. जलयुक्त शिवारमुळे जुन्नरच्या पूर्व भागातील अर्थकारण बदलण्यास मदत झाली आहे.
💡 मुख्य मुद्दे (Key Points)
जुन्नरच्या पूर्व भागातील पाणीटंचाई जलयुक्त शिवार योजनेमुळे दूर झाली.
योजनेअंतर्गत सिमेंट बंधारे, पाझर तलाव आणि नाला खोलीकरण यांसारखी कामे झाली.
राजुरी, आणे, पेमदरा या पठारी भागातील गावांना या कामांचा सर्वाधिक लाभ.
पावसाचे वाहून जाणारे पाणी आता के. टी. बंधारे व तलावांमध्ये साठू लागले आहे.
पाणीसाठ्यात वाढ झाल्यामुळे विहिरींची पातळी सुधारली, भीषण टंचाई संपुष्टात.
शेतकरी आता ऊस, केळी, द्राक्ष यांसारखी बारमाही नगदी पिके घेऊ लागले आहेत.
